Çocuk ruh sağlığı sayfa:55

AİLEDE ÇOCUĞUN YERİNİN VE AİLE İÇİNDEKİ ÖZEL SORUNLARIN RUH SAĞLIĞI ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ

Ailede Çocuğun Yerinin Ruh Sağlığı Üzerindeki Etkileri

Doğuş Sırası

   İlk çocuk öncelikle tek çocuktur. Hem çok sevilir hem de sıkı bir denetim altına alınır. İlk çocuk diğer çocukların doğumundan sonra bazı sorumlulukları omuzlamak zorunda kalır.

   Ortanca çocuklar gelişim dönemlerinde büyük ve küçük kardeşlere nazaran biraz daha şanssızdırlar. Büyük kardeşin hâkimiyeti, küçük kardeşin korunmacılığı arasında kişiliklerini ortaya koyamazlar. Ya tamamen içe kapanık ya da çok fazla dışa dönük kişilik geliştirebilirler

   Ailede en son dünyaya gelen küçük çocuklar ailedeki tüm bireyler tarafından her zaman küçük olarak görülürler. Sürekli küçük çocuk muamelesi gören ve şımartılan çocuklar benmerkezci ve sorunlarının başkaları tarafından çözülmesine alışkın oldukları için ilişki yaşamlarında da böyle davranırlar.

Tek Çocuk Olma

   Anne babanın çocuk üzerinde geliştirdiği aşırı korumacı tavır onların içe kapanık ve bencil olmalarına neden olur. Tek çocuklar kardeşleri olmadığı için oyun kurmakta ve arkadaşlık
ilişkilerinde problem yaşarlar. Paylaşma duyguları çok nadir görülür.

Çocuk Sayısı

   Ailede çocuk sayısı arttıkça buna paralel olarak da sunulan imkanlar azalır. Ekonomik
durumu çok iyi olmayan ailelerde ilgi ve sevginin bölünmesi yanında hayat standartlarında
da düşme olur. Çok çocuklu ailelerde anne-baba çocukların hepsiyle eşit ilgilenemez. Bu da
çocuklar arasında sevgi açısından kıskançlığa neden olur.

Çocuğun Cinsiyeti

Geleneksel aile yapısında toprak bütünlüğünün bozulmaması, soyadının devamı sosyal
statü, mirasın bölünmemesi gibi kaygılarla erkek çocuk edinme isteği çok fazladır. Bu istek çok çocuk sahibi olma nedenleri arasında yer almaktadır. Ailede çocuklar arasında
yapılan cinsiyet ayrımı kız çocuklarında duyguların bastırılması, değersizlik duygularına
neden olurken erkek çocuklarında üstün cinsiyet, hükmetme, çalışma isteğinin azalması gibi
olumsuz davranışlar gelişmesine neden olmaktadır. Bu tutumların var olduğu ailelerde
yetişen çocuklar yetişkin olduklarında kendilerine istemeden kazandırılan olumsuz tavırlar
sergilerler. Kardeşler arasında da çatışmalara neden olur.

Aile İçindeki Özel Sorunların Çocuğun Ruh Sağlığına Etkileri

Boşanma

Boşanma tüm aile bireylerini derin bir şekilde etkiler. Fakat bu durumdan en çok çocuklar etkilenir. Çocuğun kişiliğinin gelişimi, ruh ve beden sağlığı açısından ailenin önemi çok büyüktür. Boşanma kaçınılmazsa, çocuk anlayabileceği bir dille bu duruma hazırlanmalıdır. Boşanma sonrasında çocuklarda saldırganlık, hırçınlık, huzursuzluk, okulda başarının düşmesi gibi uyum ve davranış bozuklukları görülebilir.

Üvey Anne-Baba

Çocuğun duyguları karmaşıktır. Bu durumdaki çocuk kendisini suçlayabilir, terk edilmişlik duygusu yaşanabilir, güven duygusu sarsılır.

Hastalıklar

Çocuk anne ya da babayı kaybedeceğini düşünür. Okulda bile aklı hasta
ebeveynindedir. Çocuğa hastalık hakkında bilgi vermek, iyileşmesi için neler yapılması
gerektiğini açıklamak gerekir. Hastalığın iyileşme ümidi yoksa bu çocuğa anlayabileceği
dille yeterli ve doğru olarak açıklanmalı, çocuk sonuca hazırlanmalıdır. Hastalık döneminde sağlıklı olan kardeş-abla ya da ağabey varsa onu gösterilen aşırı ilgiden rahatsızlık duyabilir ve gereksiz kıskançlık gösterilerinde bulunabilirler. Ya da aynı ilgiyi görmek için hastaymış gibi davranabilirler.

Ölüm

Ölüm karşısında çocukların tepkisi yaşlarına göre değişiklik gösterir. Erken çocukluk döneminde annenin ölümü genellikle ruhsal bozukluklara neden olabilir. Çocuğun daha sonraki yaşantısı, ölen ebeveyninin boşluğunun kimin tarafından ve nasıl doldurulacağına bağlıdır. Ölüm olayı, çocuk çok küçük değilse uygun bir dille açıklanmalıdır, gerçek saklanmamalıdır. Çocuk ölüm haberini kendisine en yakın hissettiği kişiden duymalıdır. Üzüntüsünü, acıyı yaşadığı dönemde yaşamasına izin verilmelidir. Çünkü acılar kişilerin bireysel tepkileri doğrultusunda yaşanmadığında üzerinden uzun yıllar geçse de mutlaka başka bir zeminde ve başka bir şekilde ortaya çıkacaktır.